ISO 22000 Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi
ISO 22000 Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi, Ülkeler arası piyasalarda neredeyse her ulusun gıda güvenliği ile ilişkin olarak standardının mevcut olması ve diğer ulusların birbirlerine uyum sağlamasındaki güçlük ve isteksizlik sonucunda oluşturularak yayımlanan bir standarddır. Bu maksatla, ISO kapsamında yapılan çalışma gruplarından birisi olan TC 34 tarafından, ISO 22000 Standardı oluşturmaya başlanmış, alakalı standart ISO 22000 Gıda Güvenliği Yönetim ağları - Gıda halkası bütün firmalar İçin koşullar ismi ile milletler arası bir standart olarak 1 Eylül 2005 tarihinde yayımlanmıştır.
ISO 22000 Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi ile, sağlıklı besinlerin üretimi ve temini, sağlıklı beslenmenin vazgeçilmez ve en temel unsurudur. Bu maksatla günümüzde işleyiciler, üreticiler, taşıyıcılar, perakende ve toptan satış firmalarının da dahil olduğu farklı gruplar, akademisyenler ve resmi makamlarca uygulanan değişik kontrol metotlar ve yaklaşımlar geliştirilmiştir. Eski yaklaşımlarda güvenli besin üretiminin yapılması için alınan engellerin genellikle son üründeki kontrollerin temelden değerlendirildiği görülmektedir. Son ürünlerde gerçekleşen kontrol faaliyetleri, ürünün son durumunda mevcut noksanları ve tehditleri göstermektedir.
Günümüzde emniyetli besin üretimi için ham maddeler, katkılar, yardımcı diğer maddeler ve ambalaj malzemelerinin imalatından başlayarak tedarikçilerin seçimi ve analiz etmesi, firmaya kabulünü, üretim süreçlerini, son saklama ve sevkiyat dahil olmak üzere kontrol altında tutan bir yaklaşıma gereksinim duyulmasını meydana gelmiştir. HACCP ağı bu yaklaşımlardan birisidir. Farklı ülkelerin alakalı resmi organları ve ulusal standart firmaları HACCP ağına yönelik önemli düzenlemelere gidilmiş ve standartlar yayımlamışlardır. HACCP kavramının meydana gelişinin 30 seneden fazla bir geçmişe sahip olmasına ve kavramın milletler arası geçerliliğinin bulunmasına rağmen, bu zaman zarfında HACCP ağı için dünyaca kabul edilecek ortak ve kapsamlı bir standart meydana getirememişlerdir.
Ülkeler arası piyasalarda ise, hemen her ülkenin gıda güvenliği ile alakalı standardının bulunması ve diğer ülkelerin birbirlerine uyum sağlamasındaki zorluk ve isteksizlik ise bu hususta milletler arası bir standardın oluşturularak yayımlanması ihtiyacını meydana getirmiştir. Bu maksatla, Milletler arası Standartlar Organizasyonu (ISO) kapsamındaki çalışma gruplarından birisi olan TC 34 tarafından, ISO 22000 Standardı oluşturmaya başlanmış, alakalı standart ISO 22000 Gıda Güvenliği Yönetim ağları - Gıda halkası bütün firmalar İçin koşullar ismi ile milletler arası bir standart olarak 1 Eylül 2005 tarihinde yayımlanmıştır.
ISO 22000, Gıda Güvenliği Yönetim ağının kurulması sırasında uygulanması gereken koşulları tanımlayan ve belgelendirilmesi gerçekleştirilen standart olmanın yanı sıra, yayımlanmış olan kılavuz standartlar da vardır ve bunların hepsi ISO 22000 serisi olarak isimlendirilmektedir. ISO 22000 serisinde çok sayıda standart bulunmakla birlikte bunlardan ISO/TS 22004, ISO 22000'in uygulama rehberi özelliğindedir. ISO 22000 Standardı, bazı kişiler tarafından iletildiği gibi, ISO 9001'in gıda sanayine yönelik uygulamaları aktaran bir standart değildir. Bununla birlikte, ISO 22000,ISO 14001 ve ISO 9001 ile uyumlu, entegre sistem kurma çalışması için de oldukça idealdir ve HACCP kavramını bütünüyle kapsayan bir besin güvenliği standardıdır.
ISO 22000 Standardı'nın ana prensibi, tüketicinin gıda kaynaklı hastalıklardan etkilenmemesi için geliştirilmiş, gıda halkası kapsamındaki bütün proseslerin altyapısında, ekipmanlarda ve personeldeki bütün etkilemeleriyle birlikte kontrol altına alan engelleyici bir ağın firmalarda uygulanmasıdır. Firmalara da Gıda Güvenliği Yönetim Ağı faaliyetleri üretim kontrolü, ekipman kontrolü, ürün kontrolü, bakım ve genel hijyen uygulamaları, ziyaretçi ve personel hijyeni, depolama, taşıma, ürün bilgisi; tedarikçi seçimi, eğitim ve incelenmesi; iletişim, eğitim ve benzeri hususları kapsamaktadır.
Üründe aşama (süreç) eksikliğinden kaynaklanabilen, giderilemeyecek tehditlerin odak noktalarını belirleyen, ürün verimliliğini ve tüketici sağlığını teminat altına alan ağ temel hedeftir. Tasarım, ürün, üretim ve kalite kontrolleri, gıda güvenliği incelemeleri, potansiyel tehdidin belirlenmesinde ve çözümlenmesinde rol oynamaktadır. Temelde ISO 22000 yalnız gıda güvenliğini değil, besleyici ve duyusal kalitedeki yükselişte de sağlayıcı rol oynarken endüstriyel imalatta, hizmet ve servis uygulamalarında da kalite güvencesinin vazgeçilmez ve temel bir parçasını olmaktadır. Gıda Güvenliği Yönetim ağında, üretimde ve üretimin sonrasında herkese sorumluluk yüklemekte ve daha fazla katılım ile iyi bir motivasyon sağlamaktadır. Ayrıca kaynaklar daha etkin kullanılıp, kayıplar minimize edilerek verimlilik yükseltilmekte ve işletme toplam kalite ağına doğru yönelebilmektedir.
Gıda sanayisinde her birim kendi kontrolü altında iken gıda güvenliğini sağlayacak şartlar gerçekleştirilmelidir. Ön gereksinim programları, Gıda Güvenliği Yönetim ağının sağlam temellere oturtan programlardır. Geleneksel olarak GMP, GAP, GLP ve GHP benzer diğer kavramlar kapsamında gerçekleştirilen bu şartları ve uygulamaları, günümüzde verimli HACCP planlarının oluşturulmasında ve uygulanmasında, güvenilir gıda imalatında ön ihtiyaç olarak kabul edilmektedir. Ön ihtiyaç programları, güvenli gıda üretimindeki temel çevresel ve üretim şartlarının kontrol altına alınmasını sağlamaktadır. Yaygın olarak uygulanan bazı ön ihtiyaç duyulan programlar GMP, GAP ve GHP olarak sıralanabilir.
